به ملودی آهنگ مورد علاقتون فکر کنید.
کدوم قسمت از اون تو حافظتون موندگار میشه؟ توالی آکوردها؟ خط بیس؟ یا احتمالاً ملودی؟!
ملودی‌ها به یاد ماندنی‌ترین و مهمترین قسمت یک آهنگن. امّا شاید سخت‌ترین و تعیین کننده‌ترین قسمت ساخت یک آهنگ هم همین ملودی نوشتن باشه.
اینکه بخوای با ملودی شنونده رو تحت تاثیر قرار بدی خیلی چالش برانگیزه چون هرچی به ذهنت میاد انگار یکی قبلاً اونو ساخته ! امّا نگران نباشید این جمله درست نیست 🙂
هرچی به ذهنم میرسه رو یکی از قبل ساخته !
همین حالا بی نهایت تکرار می‌کنم بی نهایت ملودی جدید و افسانه‌ای وجود داره که در انتظار این هستن که به ذهن یکی بیان و تبدیل به یک آهنگ به یاد موندنی شن .
یه جمله‌ای شنیدم که میگفت این ملودی‌ها از قبل نوشته شده ، ما خالق نیستیم ما فقط اونها رو کشف میکنیم که این کشف یه کشف درونیه . تو خودت باید دنبالش بگردی و تو این سفر اکتشافی تئوری موسیقی یکی از اون ابزاریه که باید کار کردن باهاشو بلد باشی تا بزنی به دل دنیای درونت و ملودی‌های وجودت رو کشف کنی . خیلی شاعرانه و تخیلی شد نه ؟!
امروز قراره بهتون نشون بدم که ملودی واقعاً چیه و چرا انقدر توی مغز شما موندگار میشه . و به چه ابزارهایی برای ملودی سازی نیاز دارید
ملودی چیست ؟
ملودی یه توالی خطی از نت‌های موسیقی هست که در کنار هم قرار میگیرن و شنونده اونها رو به چشم یه مجموعه واحد و به هم پیوسته معنادار می‌بینه و احساس خاصی رو به شنونده منتقل میکنه .
نمای یک ساختمان زیبا رو در نظر بگیرید ، این نما اوّلین چیزیه که به چشم شما میاد و به ذهنتون می‌مونه و بخش‌های دیگه ساختمان مثل فوندانسیون و چهارچوب کلی و اسکلت رو در زیر خودش داره . همین بحث رو بیارید تو موسیقی، ملودی حکم اون نما رو داره که ترکیبی از صدا و ریتم هست.
ملودی‌ها از طریق صدای انسان یا هر ساز دیگه‌ای که صدای موسیقیایی داره و نت موسیقی تولید میکنه تولید میشن مثل : ماریمبا ، فلوت ، گیتار ، پیانو ، سنتور ، سینتی‌سایزرها و . . .
یادتون باشه که هارمونی رو با ملودی اشتباه نگیرید. ملودی وقتی به هارمونی تبدیل میشه که همزمان نت‌های مختلفی در پالا و پایینش قرار بگیرن و ملودی رو همراهی کنن . اینطوریه که آکوردها ، وکال‌ها و سازها که در کنار بصورت هماهنگ زده میشن تشکیل هارمونی کلی قطعه رو میدن.
وقتی شروع به نوشتن ملودی مخصوص خودتون می‌کنید ، اینو یادتون باشه که ملودی از نت‌های تکی پشت سر هم تشکیل شده و وقتی چند نت همزمان باهم زده شن دیگه اسمشو ملودی نمیزاریم و اونها نت‌های همراهی کننده ملودی هستن که هارمونی قطعه رو میسازن.
نحوه استفاده از ملودی در موسیقی
به ملودی که ساختید به چشم صحنه‌ای از یک فیلم یا نمایش نگاه کنید . آکوردهای شما فضای کلی صحنه‌ای رو خلق می‌کنند و ملودی شما شخصیت اصلی داستانه که داره داستانی رو روایت میکنه.
یک ملودی خوب ، توجه شنونده‌ها رو به خودش جلب میکنه و اونها رو با خودش همراه میکنه ، آهنگسازها هم از ملودی بعنوان نوعی داستان سرایی استفاده می‌کنن تا احساسی رو منتقل کنن ، احساسی که برگرفته از درونیات خودشونه و پیرو قاعده و قانون خاصی نیست . هیچ فرمول جادویی وجود نداره !
اینطور نیست که در یک موسیقی فقط یک خط ملودی داشته باشیم . ملودی به شکل‌های متفاوت امّا هماهنگی در قسمت‌های مختلفی از بافت یک موسیقی به کار میره . بخش‌هایی مثل ورس – کارس – وکال – تک نوازی ساز – پاساژها و . . . . دقیقاً مثل سکانس‌های مختلف یک فیلم که پشت هم میاد و یه معنی خاص داره.
ملودی تکنوازی ساز
ملودی‌های مربوط به ساز با نت‌های ساز تولید میشن. بخش‌هایی از بافت موسیقی مثل ریف‌ها ، تکنوازی‌ها (سولو) و خط ملودی‌هایی که به وکال پاسخ میدن نمونه‌ای از ملودی‌های ساز هستند.
ملودی گیتاری که در ابتدای موزیک مست چشات ابی اجرا میشه یک نمونه عالی از ملودی‌های ساز هستند.
ساز ویولن شرقی که در اینتروی موزیک ستاره از شادمهر عقیلی زده میشه هم یه نمونه دیگه از این نوع ملودیه :
ملودی وکال
وقتی صحبت از موسیقی پاپ میشه ، هیچ‌چیز تعیین کننده‌تر از ملودی‌های وکال نیست . همه‌ی جنبه‌های یک موسیقی می‌تونن شنونده رو با خودشون همراه کنن امّا آواز ، انسانی‌ترین و دوست داشتنی ترین قسمت آهنگه .
یکی از زیباترین نمونه‌های این نوع ملودی رو میشه تو آهنگ Take on me از Aha دید :
حالا که می‌دونید ملودی چیه ، چطور می‌خواید ملودی خاص خودتون رو بسازید ؟ چطور باید یه ملودی شگفت‌انگیز نوشت که مو به تن سیخ کنه ؟ اصن معیار اینکه میخوای ببینی یه موزیک خوبه یا نه باید ببینی موهای تنتو سیخ میکنه یا نه D:
اینجا سه نکته و پارامتر مهم برای نوشتن ملودی وجود داره :
1- با آواز خوندن روی یک توالی آکورد ساده شروع کنید
دوتا آکورد ساده مثل C یا F رو انتخاب کنید. آکوردهای خودتون رو روی سازهای پیانو یا گیتار بزنید.
اگه می‌خواید پیانو یا گیتار رو از پایه و بصورت اصولی یاد بگیرید به این دوتا صفحه سر بزنید :
یا می‌تونید این آکوردها رو در پیانو رول نرم‌افزار آهنگسازی با یک وی اس تی خوب Loop کنید و حسابی روش متمرکز بشید تا ملودی به ذهنتون بیاد. نیاز نیست به خودتون فشار وارد کنید تا حتماً یه چیزی به ذهنتون بیاد ، کافیه خودتون رو بسپرید به آکوردها و کائنات تا اون اتفاق خوبه بیفته .
بعدش ، یا همراه اون آکوردها آواز بخونید یا با یه ساز مثل گیتار یا پیانو با هدف خلق یه ملودی جدید بارها و بارها نوازندگی کنید. مطمئن باشید که همه اینها ضبط میشه . یه وقت میبینی یه ملودی خوب میاد به ذهنت امّا خیلی زود هم از ذهنت میره حد اقل یه قسمت زیادیش .
ملودی بداهه
بعضی وقتا میبینی تو راه یه ملودی میاد به ذهنت ، همون لحظه گوشیتو در بیار و رکوردر رو باز کن اون ملودی رو با خودت زمزمه کن تا ضبط بشه. باور کنید خیلی از ملودی‌های به یاد موندنی دنیا با همین روش‌ها بوجود اومده ! یه بار گفتم باز هم میگم هیچ فرمول جادویی وجود نداره .
اگر خواننده هستید که چه بهتر ، ساختن یک ملودی آواز بهتره که بدون هیچ قانون یا مرز از پیش تعیین شده‌ای باشه ، بدون اینکه با خودت فکر کنی آواز حتماً باید تو فلان گام باشه یا نمی‌دونم از درجه پنج بیام به یک بعد برم دومینانت 😐
دوست من اینها دونستنش خوبه امّا کاربردش تو مرحله ملودی سازی نیست . پس همه این چهارچوب‌ها رو از ذهنت بریز بیرون ورگرنه تهش میرسی به یه سری ملودی پیش پا افتاده‌ای که نمونشو قبلاً شنیدی ، منتهی به یه اثر جاویدان و مو به تن سیخ کن نمیشه پس خودتو از هر بندی رها کن .
2 - تاکیدها در ملودی سازی
نمادهای مربوط به آکسان یا تاکید
اگه با تئوری موسیقی آشنایی داشته باشید ، حتماً راجب تاکید روی برخی ضرب‌ها در ریتم و یا سنکوب‌ها شنیدید . حتی اگه ملودی شما از دوتا نت تشکیل شده باشه ، با استفاده از تاکیدها و سنکوب و حرکات ریتمیک ، میشه یه ملودی جذاب ساخت . گفته بودیم که تئوری موسیقی ابزار اصلی شما برای ملودی سازیه .
حتی ساده‌ترین ملودی‌ها هم می‌تونن با استفاده از یه سری حرکات ریتمیک و off beat ها ، به یک ملودی جالب و جذاب تبدیل شن .
اگه یه ملودی پیچیده نوشتید ، امّا احساس می‌کنید هنوز هم اونطور که باید باشه نیست ، پس بدونید تو حالت ریتمیک مخصوص خودش قرار نگرفته
اگه متوجه شدید که همیشه ملودی شما از ضرب اوّل شروع میشه ، سعی کنید اون رو کمی قبل یا بعد از ضرب 1 شروع کنید ، حتی یک تغییر جزئی ریتم می‌تونه معجزه کنه ، نت‌ها رو با آرامش و فکر آزاد پس و پیش کنید تا به حالت ایده‌آل برسید و صبر داشته باشید . از رفتارهای هیجانی و عصبانی شدن و عجول بودن تو ملودی سازی به شدت پرهیز کنید !
3 - به کانتور ملودی توجه کنید (منحنی آهنگ)
step : گام leap : جهش
کانتور ملودی یه شکل خطیه که ملودی شما وقتی به بالا و پایین حرکت میکنه این شکل رو ایجاد میکنه . خطوط ملودی می‌تونن از چند طریق مختلف حرکت کنن.
حرکت گام به گام زمانیه که یک ملودی بصورت محتاطانه روی نت‌های گام حرکت میکنه (بدون جهش)
حرکت با جست و خیز هنگامیه که ملودی با فواصل بزرگتر از 2 حرکت میکنه و جهش داره. اتصال دو جهش بزرگ و پشت سر هم به عنوان یک واحد ملودیک یکم سخت‌تره ولی وقتی فقط از حرکت گام به گام استفاده کنید ملودی برای شنونده اونقدرا هم جذاب نمیشه .
سعی کنید میزان جهش‌ها و گام‌ها بالانس و متعادل باشن تا ملودی شما حس بهتری داشته باشه.
4 - در صورت امکان ، اوّل هارمونی رو تعیین کنید
ملودی در خلا بوجود نمیاد و همیشه یک تعادل مهم بین ملودی و هارمونی زیر آهنگ وجود داره.
خیلی از ملودی‌های به یاد موندنی قدرت خودشون رو از تلفیق ظریف و هماهنگی که با هارمونی ایجاد شده میگیرن.
یادتون باشه که تُن های آکورد ( درجات 1 و 3 و 5 و 7 گام ) بهترین و با ثبات ترین جا برای ایجاد ملودی هستند.
به مسیری که ملودی شما مثل نخ بین آکوردها بافته میشه توجه کنید. متوجه می‌شید که نوشتن یک هارمونی خوب برای ملودی سازی بسیار حیاتیه.
دوباره ، دوباره و دوباره تلاش کنید !
مهارت آهنگسازی و ملودی نویسی چیزی نیست که بشه یک شبه بهش رسید بلکه باید به مرور روی این قضیه کار کنید تا بهتر بشید و بعد از مدتی میبینی انقدر ملودی خوب میاد تو ذهنت که دیگه وقت نمیکنی بهشون برسی !
یکی از چیزایی که خودم به شخصه بهتون پیشنهاد می‌کنم اینه که تا می‌تونید موسیقی خوب و فاخر مخصوصاً بی‌کلام گوش بدید ، منظورم گوش دادن خشک و خالی مثل بقیه نیست ، به دید یک موزیسین به آهنگ‌های مورد علاقتون نگاه کنید و از ابزار تئوری موسیقی برای درک و تجزیه آهنگ‌های مختلف استفاده کنید .
و نکته آخر اینکه به دید آزمایشی و با لطافت پا به عرصه ملودی‌سازی بزارید ، این دیدگاه بیشترین آزادی عمل رو به ذهن و روح شما میده .
منتظر نظرات و سوالاتتون هستم 🙂
7 دیدگاه دربارهٔ «ملودی چیست و چطور ملودی بسازیم – ساخت ملودی در نرم‌افزار آهنگسازی»
خیلی از مطالب گفته نشد. اما تشکر
درود بر شما مقاله ای مهم و مفیدی بود 💐
درود بر شما مقاله ی مهم و مفیدی بود 💐
بسیار زیبا و کار آ مد. خسته نباشید
نظراتتون بهمون انرژی میده
مرسی از مطالب مفیدتون
واقعا تک تک مقاله هایی که تو سایتتون هست به برای من مفیده
کلی ایده میشه گرفت
کلی نکته و راه حل هایی که باید ذره ذره جمع کنیم رو اینجا گذاشتید
ممنون واقعا
خوشحالم که برات مفید بوده بهنام جان