با سلام خدمت دوستان و کابران همیشگی سایت نت صدا امروز با مقاله ای دیگر با موضوع شناخت سازهای زهی + انواع ساز های ویولن و اجزای ان ها در خدمت شما هستم. امیدوارم از این مطالعه این پست لذت ببرید و برای شما مفید باشد.
شناخت سازهای زهی
ویولن، ويولا، ويولنسل و کنترل باس (که گاه بیس نیز نامیده می شود) سازهای زهی ارکستر سنفونی اند. رنگ صوتی، ابعاد، و گستره ی صدای این سازهای هم خانواده از یکدیگر متفاوت است؛ ویولن کوچک ترین آنهاست و زیرترین گستره ی صدا را در این خانواده دارد؛ کنترباس بزرگ ترین ساز این خانواده، و دارای بهترین گستره ی صداست. ساز های زهی در موسیقی سنفونیک اغلب با آرشه ، چوب کمی قوس داری که رشته های موی اسب در طول آن محکم کشیده شده اند، نواخته می شوند. ساز های زهی ارکستر را گاه با زخمه زدن برسیم هایشان نیز می نوازند.
رنگ صوتی صدای ساز های زهی
ساز های زهی بین تمام خانواده های سازی متنوع ترین رنگ های صوتی، و بیشترین قابلیت های بیانی را دارند. رنگ های صوتی آنها متعدد، گستره ی صدای آنها بزرگ، و طیف شدت صدایشان پهناور است. نوازنده ی ساز زهی می تواند نت هایی درخشان و سریع، یا آهسته و احساسی و تپنده ایجاد و آنها را به ظرافت و لطافت یک آوازخوان مهار کند. نقش ساز های زهی در آثار ارکستری بیش از هر گروه دیگری از سازهاست. نوای صدای چهار عضو این خانواده ی ساز های زهی، با وجود رنگ های صوتی متفاوتشان، به زیبایی در هم امیخته میشوند. این جا نگاهی به ساختمان، و شیوه ی ایجاد صدا در ساز های زهی میندازیم؛ ویولن می تواند معرف تمام سازهای این خانواده باشد.
نمونه صدای ویولن
نمونه صدای ویولا
نمونه صدای کنترل باس
نمونه صدای ویولنسل
اجزای و ساختمان ساز ویولن
بدنه ی چوبی و توخالي ويولن چهار رشته زه یا سیم را بر خود نگه می دارد. سیم ها که در طول ساز کشیده شده اند در یک سو به سیم گیر متصل هستند، در میانه بر یک خرک چوبی تکیه دارند، و هر کدام در سوی دیگر محکم به دور یک گوشی چوبی پیچیده شده اند. خرک هم سیم ها را با فاصله ای اندک از صفحه ی انگشتی نگه می دارد، تا بتوانند آزادانه نوسان کنند، و هم نوسان آن ها را به بدنه، جایی که نوسان ها در آن تقویت می شوند و رنگ می گیرند، منتقل می کند. هر سیم با پیچاندن گوشی مربوط به آن کوک می شود. (هرچه سیم کشیده تر باشد صدایش زیرتر است.)
نوازنده آرشه را معمولا با دست راست بر سیم ها می کشد تا آنها را به نوسان درآورد. سرعت کشیدن، و مقدار فشار آرشه بر سیم ها تعیین کننده ی شدت و رنگ صداست.
زیرایی نت ها را دست چپ تغییر می دهد؛ سیم در نقاطی معین با انگشت های دست چپ بر صفحه ی انگشتی (فرت) فشرده می شود تا طول قسمت نوسان کننده ی سیم و در نتیجه، زیرایی صدا تغییر کند. با این کار، که نت گیری نامیده می شود ،
قسمتی از سیم که بین انگشت و گوشی هاست از نوسان می افتد. نوازنده می تواند با این شیوه بر هر کدام از چهار سیم ویولن در محدوده ای معین نت های متفاوت ایجاد کند.
ویولا و ویولنسل، وکنترباس ساختمانی مشابه ويولن دارند و شیوه ی تولید صدای آنها نیز مانند ویولن است. این سازها بسته به روش نواختن (تکنیک های گوناگون نت سازی برسیم) جلوه های صوتی متنوعی ایجاد می کنند.
متداول ترین تکنیک های نواختن ساز های زهی از این قرار است:
1. پیتسیكاتو:
در این تکنیک نوازنده معمولا با یکی از انگشت های دست راست بر سیم ها زخمه می زند. کنترباس در موسیقی جاز بیشتر پیتسيکاتو نواخته می شود.
2. دو ، سه و چهار نت گیری:
با کشیدن آرشه بر دو سیم می توان همزمان دو نت ایجاد کرد. با چرخاندن سریع آرشه بر سه یا چهار سیم می توان سه یا چهار نت را تقريبا (نه دقیقا) همزمان نواخت که آن ها را به ترتیب سه نت گیری و چهار نت گیری می نامیم.
3. ویبراتوا:
نوازنده با نت گیری و لرزاندن انگشت در محل لمس سیم صدایی لرزه دار و پراحساس به وجود می آورد. این کار سبب تغییراتی جزئی و متناوب در زیرایی نت می شود و آن را گرم تر و دلنشین تر می کند.
4. صداگیر:
نوازنده می تواند با نصب یک صداگیر (شبیه گیره ) بر خرک صدای ساز را گرفته و تیره کند.
5. ترمولو :
در این تکنیک نوازنده با حرکت های ریز و تند آرشه بر سیم یک نت را به سرعت تکرار می کند. استفاده از این تکنیک با صدای قوی تنش زا و اضطراب آفرین است، و با صدای ملایم نوایی سوسوزن و لرزان به وجود می آورد.
6. هارمونیک نوازی:
با لمس ملايم نقاطی معین از سیم و کشیدن آرشه صدایی بسیار زیر و سوت وار ایجاد می شود.
ويولن، ويولا، ويولنسل، و کنترباس مانند اعضای هر خانواده با وجود شباهت هایشان تفاوت هایی نیز دارند. در زیر کارکرد جداگانه ی هر کدام از این سازها در ارکستر توضیح میدهیم.
برخی ساز های زهی بدون آرشه و فقط با زخمه زدن برسیم ها، با انگشت یا مضراب، نواخته می شوند.
هارپ و گیتار رایج ترین سازهای زهی زخمه ای در موسیقی غربی اند. هارپ تنها ساز زهی زخمه ای پرکاربرد در ارکستر سنفونی است.
شناخت سازهای زهی ویولن
این ساز اغلب به صورت سولو (تک نوازی) به کار میرود. ویولن های گروه های ارکستر به دو دسته ویولن اول و ویولن دوم تقسیم میشوند. ویولن های اول معمولا ملودی اصلی را مینوازند.
از اولین سازندگان ویولن می‌توان به گاسپارو برتولتی ایتالیایی نام برد، که در برخی موارد وی را مخترع این ساز می‌دانند. از شاگردان مشهور گاسپارو برتولتی آندره آماتی بود که او هم بهترین سازنده ویولن در سطح جهان یعنی آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را پرورش داد.
تا کنون کسی در جهان پیدا نشده که نه تنها بتواند هنر او را تکمیل نماید بلکه قادر نبوده ویولنی بسازد که از حیث زیبایی و صوت بتواند با ویولن‌های آنتونیو استرادیواری برابری نماید.
تاکنون بیش از سه سده از اختراع اولین نمونه ویولن توسط گاسپارو برتولتی می‌گذرد و در این مدت با وجودی که کشفیات جدیدی در علوم فیزیک و شیمی نموده‌اند نه تنها نتوانسته‌اند در ساختمان ویولن تغییری بدهند بلکه از رموز کار سازندگان قدیم نیز چیزی درک نکرده‌اند.
شناخت سازهای زهی ویولا
این ساز حدود پنج سانتی متر بزرگ تر از ویولن است و به همین دلیل صدایی بم تر از ویولن داراست. رنگ صدای ویولا تیره تر و پر مایه تر از ویولن و فاقد درخشش صدای ویولن است.
شناخت سازهای زهی کنترل باس
این ساز صدایی بسیار تیره وحجیم دارد و در مقایسه با دیگر ساز های زهی سرعت کمتر در نواختن نت ها دارد. در موسیقی سنفونیک اغلب با ارشه نواخته میشود اما در سبک جاز و پاپ بیشتر ان را با زخمه زدن بر سیم ها مینوازند.
از کنترباس به عنوان تنها ساز مدرن خانوادهٔ ویولا دا گامبا نام برده میشود؛ خانواده‌ای که اصلیت اروپایی دارد و در قرن پانزدهم میلادی پدید آمد. به همین خاطر می‌توانیم به این ساز «ویول‌بیس» نیز بگوییم. با این حال، این مسئله که آیا کنترباس مستقیماً از خانوادهٔ ویولا دا گامبا است یا نه، به‌طور کامل به جواب نرسیده‌است.
تا قبل از سدهٔ بیستم میلادی بسیاری از کنترباس‌ها تنها سه سیم داشتند؛ در مقابلِ سازهای معمول خانوادهٔ ویولا دا گامبا که پنج یا شش سیم داشتند، یا سازهای خانوادهٔ ویولون که چهار سیم داشتند.
پال برن، در کتاب تاریخی از کنترباس، با اشاره به چندین منبع می‌گوید کنترباس به عنوان یک بیس حقیقی در خانوادهٔ ویولون ریشه دارد. وی توضیح می‌دهد، در صورتی که شکل ظاهری کنترباس به خانوادهٔ ویولا دا گامبا شبیه میباشد، اما ساختمان داخلی‌اش تقریباً با سازهای خانوادهٔ ویولون برابری می‌کند، و با ساختمان داخلی ویولاها بسیار متفاوت است.
سحن پایانی
امیدوارم از این مقاله لذت برده باشید و برای شما مفید بوده باشد. برای شناخت ساز های شستی و کلایه دار پیشنهاد میکنم بر روی کلمه ساز های شستی کلید بفرمایید.
