ریتم یکی از جنبه‌های اصلی تئوری موسیقی هست . برای ایجاد یک ملودی و هارمونی تاثیرگذار و عالی ، باید بدونید که ریتم چطور کار میکنه و چطور در آهنگ‌های شما استفاده میشه .
ریتم از اون مفاهیمیه که برای فهمیدنش اگه خیلی تخته گاز بریم جلو خیلی زود پیچیده میشه براتون ، امّا اگه همون اوّل چندتا مفهوم ساده رو خوب متوجه بشید می‌بینید که خیلی درکش براتون راحت‌تر میشه .
در این پست همه مواردی رو که برای شروع استفاده از ریتم‌های معمولی و ترکیبی ( ریتمیک و پلی ریتمیک ) که تو پروژه‌هاتون نیاز دارید رو باز می‌کنیم
قراره یاد بگیرید که انواع ریتم در موسیقی چیا هستن ، کسر میزان چیست و چطور کار میکنه ، و راز نهفته در ریتم‌های ترکیبی و عجیب غریب چیه . . .
ریتم چیست ؟
ریتم روشیه که موسیقی رو به ضربان یا ضرب‌های منظم تکرار شونده ( مثل ضربان قلب یا تیک تاک ساعت ) تقسیم میکنه . حالا این ضرب‌های تکرار شونده ، تو بسته‌های چندتایی قرار میگیرن که به این بسته ها می‌گیم میزان یا Bar ، مثلاً تیک تاک رو اگه در نظر بگیرید میشه یک میزان دو ضربی متشکل از دو ضرب تیک و تاک . که فاکنور سرعت یا تمپو رو هم می‌تونیم به این داستان اضافه کنیم که این تعیین میکنه این ضرب‌ها با چه سرعتی پشت سر هم تکرار بشن .
ریتم چیزیه که باعث میشه نوازنده‌های مختلف که دارن با هم یه آهنگی رو اجرا میکنن ، از نظر تایم و زمان باهم هماهنگ باشن مثل حضاری که تو یه جمع وقتی یه آهنگ پلی میشه بصورت ناخودآگاه همزمان و هماهنگ با هم دست میزنن . ریتم یه چیز ناخودآگاهه که تمام انسان‌ها بصورت غریزی درکش میکنن .
تعریف موسیقی یکم سخته و بیشتر ترجیح می‌دم تشریحش کنم تا تعریف ؛ امّا به طور کل ریتم همون چیزیه که باعث میشه به یک موسیقی بگیم موسیقی !
تئوری ریتم : علائم مربوط به ریتم در موسیقی
برای یادگیری ریتم ، 4 تا مفهوم اصلی هست که باید یاد بگیرید :
- ضرب‌ها و نت‌ها
- میزان‌ها و کسر میزان
- ریتم‌های قوی و ضعیف
- وزن‌های دوتایی و سه‌تایی
وقتی به این چهار مفهوم اصلی تسلط پیدا کنید ، می‌تونید قدرت و خلاقیت بیشتری در آهنگسازی پیدا کنید و از ریتم‌های مختلف در آهنگ‌هاتون استفاده کنید و کارهای متفاوتی خلق کنید .
1 - ضرب‌ها و نت‌ها
درباره نحوه خوندن ریتم‌های موسیقی و وزن‌خوانی خیلی مراحل و تمرینات رو باید پشت سر بذارید . امّا اساس اینکه بتونید ریتم‌ها رو درک کنید اینه که نت‌ها رو بشناسید . هر نت موسیقی نشان‌دهنده مدت زمان نسبی هست که یک صدا نواخته میشه که پایین‌تر کاملاً راجبش توضیح میدیم امّا بدونید این نتی که الآن داریم راجبش حرف می‌زنیم با اون نت‌های دو رِ می فا سُل لا سی که قبلاً یاد گرفتید فرق داره . . .
به تصویر زیر نگاه کنید
نت گرد نشون دهنده طولانی‌ترین زمان پخش یک صدا در یک میزانه که میشه اون رو به 1/2 و 1/4 و 1/8 و 1/16 تقسیم کرد .
- نت سفید ، نصف مدّت زمان یک نت کامل رو اشغال میکنه (1/2)
- نت سیاه ، یک چهارم مدّت زمان یک نت گرد رو اشغال میکنه (1/4)
- نت چنگ ، یک هشتم مدّت زمان یه نت گرد رو اشغال میکنه (1/8)
- نت دولاچنگ ، یک شانزدهم مدّت زمان یک نت گرد رو اشغال میکنه (1/16)
راه‌های زیادی برای تغییر و سازماندهی این نت‌ها وجود داره که میشه ریتم‌های مختلف رو ساخت . امّا بعنوان پایه‌ای برای درک مفهوم ریتم اوّلین قدم این بود که با این نت‌ها که ما بهش می‌گیم نت‌های ارزش زمانی آشنا بشید .
2 - میزان و کسر میزان
یه ضربان منظم در پشت پرده تمام موزیک‌ها وجود داره و در بازه‌هایی خاص به اسم میزان دسته بندی شدن.
در موسیقی غربی ، کسر میزان یه آهنگ تعیین میکنه که در هر میزان چندتا ضرب داریم و تمپو هم سرعت ضربان رو مشخص میکنه .
نوع تپش یا ضربان با یه کسر نشون داده میشه که بهش می‌گیم کسر میزان . یک نماد کسری که هم تعداد ضرب در هر میزان رو نشون میده و هم نوع ضرب که میگه این ضرب بر حسب کدوم یک از نت‌های ارزش زمانیه که بالا باهاش آشنا شدیم .
رایج‌ترین ریتم در موسیقی ، ریتم 4/4 هست : عدد 4 در بالای کسر به ما میگه که در هر میزان از این ریتم ، 4 ضرب وجود داره و عدد 4 در پایین کسر هم به ما میگه که نوع ضرب‌ها از نوع نت سیاه هستند یعنی 1/4 نت گرد ( 4 تا نت با ارزش زمانی 1/4 نت گرد )
البته که به غیر از کسر میزان 4/4 ، کسر میزان‌های زیاد دیگه‌ای هم در موسیقی وجود داره مثل : 6/4 – 12/16 – 3/4 – 6/8
3 - ضرب‌های قوی و ضعیف
بسیار خب ، حالا که می‌دونید کسر میزان چطور کار میکنه و نحوه قرارگیری ضرب‌ها در میزان چطوریه ، بیاید نحوه کار ریتم در یک میزان رو هم بررسی کنیم .
در داخل یک میزان یا Bar ، ضرب‌های قوی وجود داره که به آهنگ جون میده و اصطلاحاً اون رو درایو میکنه و همینطور ضرب‌های ضعیف هم وجود داره که ضربان خنثی دارن و اون جریان رو خنثی میکنن . این ایجاد تنش و بعد خنثی شدن چیزیه که یه میزان رو مشخص میکنه و شنیدن و تشخیص ریتم رو راحت میکنه .
اگه کسر میزان 4/4 رو در نظر بگیریم ، ضرب‌های قوی روی نت‌های سیاه اوّل و سوّم زده میشن و ضرب‌های ضعیف هم میفتن روی نت‌های دوّم و چهارم .
در کسر میزان 3/4 هم ضرب قوی روی نت سیاه اوّل قرار میگیره و ضرب ضعیف هم مربوط میشه به نت‌های دوّم و سوّم . . .
این قوی و ضعیف بودن ضرب رو هم با معیارهای مختفی مثل میزان بلندی صدا و شدت بیشتر ضربه زدن به سیم‌های گیتار و کلاویه‌های پیانو میشه نشون داد و مشخص کرد . تو نرم افزار آهنگسازی هم معمولاً با velocity این تنش ها رو ایجاد میکنن .
وقتی بدونید که ضرب‌های قوی و ضعیف چطور در یک میزان موسیقی قرار میگیرن ، می‌تونید اونها رو توی هر آهنگی تشخیص بدید . ( البته آهنگ‌های استاندارد )
9 در مورد “ریتم در موسیقی چیست ؟ مفاهیم ضرب ، میزان و کسر میزان”
سلام .
سپاس از شما .
خیلی دوست داشتم مثال‌های صوتی بیشتر ی از انواع میزان ها رو نمایش می‌دادید. تا بهتر متوجه می‌شدم .
خيلي خوب و ساده و راحت توضيح دادين. ممنونم.
با درود و عرض ادب از آلمان
بسیار سپاسگذارم که اینقدر به زبان ساده مطلب ریتم را تشریح کردید.
ممنونم جناب افتخاری
بسیار زیبا توضیح دادن.
خیلی راحت تمام مفاهیم ریتم را فهمیدم.
ترتیب را خوب رعایت کردند و پله پله همه مفاهیم ریتم توضیح را تهدید.
مرسی از شما ، خوشحالیم که براتون مفید بوده
بسیار عالی. موفق باشید
سپاس از شما