همانطور که معمار یا بنایی برای ساختن خانه از اجر، سنگ، اهن، چوب و …. استفاده میکند؛ همانطور که مجسمه ساز از گچ، گل و…. برای ساختن مجسمه ی خود استفاده میکند یک اهنگساز نیز در ساختن موسیقی از صدا ها و عوامل صوتی را در یک اهنگ بکار میگیرد. امروز در سایت نت صدا میخواهیم مشخصههای صوت از نظر موسیقیایی را به زبان ساده برای شما دوستداران موسیقی بیان کنیم. در ادامه همراه ما باشید و از این پست لذت ببرید.
دوست من تئوری خاکستری است، اما درخت جاودان زندگی سبز است.
(گوته، فاوست)
از نظر یک موسیقی دان صدا تا انجایی که در بحث تئوری موسیقی به بررسی ان پرداخته میشود به چهار دسته تقسیم میشوند.
- نواک ( زیری و بمی)
- دیرند ( مدت زمان هر صدای موسیقیایی)
- شدت
- شیوش ( طنین و رنگ)
نواک (زیری و بمی)
یکی دیگر از مشخصههای صوت از نظر موسیقیایی نواک (زیر و بمی) است. روشن است که صداهای موسیقیایی می توانند در سطح های مختلف زیر و بمی حاصل شوند، مثلا میدانیم که صدای اصلی مردان از صدای زنان یا کودکان (کلفت) تر و بم تر است و صدای کودکان نسبت به صدای مردان (نازک تر) و بم تر است. در سازی مثل سنتور ، سیم ها به ترتیب از پایین به بالا کوتاه تر میشوند، و نسبت به یکدیگر از بم ترین به زیرترین میروند. به طور کلیسیم های کوتاه وسبک تر صدای زیرتری و سیم های بلند و سنگین تر تر صدای بم تری دارند. یا سازی همانند پیانو هرچه از سمت چب به راستحرکت میکنیم صدای زیر تری از خود به جا میگذارد. ز نظر فیزیکِ صوت، زیروبمی صداها با تعداد ارتعاش آن‌ها در ثانیه سنجیده میشود که به آن فرکانس (بسامد، تواتر) گفته میشود و با واحد هرتز (Hz) اندازه‌گیری میشود؛ بنابراین هرچه فرکانسِ یک صدا بیشتر شود (یعنی تعداد ارتعاش آن در واحد ثانیه بیشتر شود) صدا زیرتر میشود و بالعکس. به این زیروبمی صدا، نواک می‌گویند.
دیرند ( مدت زمان هر صدای موسیقیایی)
یکی دیگر از مشخصههای صوت از نظر موسیقیایی دیرند ( مدت زمان هر صدای موسیقیایی) است. دیرند یعنی زمانی که هر صدای موسیقیایی ادامه می یابد. واضح است که در یک اهنگ موسیقی از صداهایی تشکیل شده که غالبا ارزش های متفاوت زمانی دارند یعنی بعضی کوتاه تر و بعضی کشیده ترند. برای مثال اگر ارشه ای را روی ویولن در مدت درازی بکشیم صدای حاصل کشیده تر از صدایی است که با کشیدتن ارشه به مدتی کمتر بوجود می اید.
شدت
یکی دیگر از مشخصههای صوت از نظر موسیقیایی شدت است.صداهای موسیقی ممکن است نسبت به یکدیگر ضعیف تر یا قوی تر باشند. همین موضوع برای ساز های مثل پیانو و گیتار و…. هم صدق میکند مثلا در گیتار هرچه با انگشت محکم تر بر روی سیم گیتار ضربه بزنیم صدای بلندتر و هرچه اهسته تر ضربه زده شود صدای ملایم تری دارد. مثلا اگر با مضراب مخصوص سنتور، یک بار با ملایمت و بار دیگر به قوت روی سیم ساز ضربه بزنیم، صدای دومی شدیدتر از صدای اولی خواهد بود.
| علامت اختصاری | ppp | pp | p | mp | mf | f | ff | fff | sfz | Sub.p |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| به فارسی | خیلی خیلی ضعیف | خیلی ضعیف | ضعیف | نیمه ضعیف | نیمه قوی | قوی | خیلی قوی | خیلی خیلی قوی | شدت ناگهانی | ناگهان ضعیف |
| به ایتالیایی | Piano Pianissimo | Pianissimo | Piano | Mezzo Piano | Mezzo Forte | Forte | Fortissimo | Forte Fortissimo | Sforzando | Subito Piano |
دکرشندو:
دکرشندو به ضعیف شدن صدای به صورت تدریجی گفته میشود، در این نوع شدت صدا از زیاد به کم به تدریج انجام میشود.
کرشندو:
کرشندو به قوی شدن صدای به صورت تدریجی گفته میشود، در این نوع شدت صدا از کم به زیاد به تدریج انجام میشود.
شیوش ( طنین و رنگ)
یکی دیگر از مشخصههای صوت از نظر موسیقیایی شیوش (طنین و رنگ) است. صداها از نظر طنین و رنگ (شخصیت صوتی) میتوانند با یکدیگر متفاوت باشند. در واقع به علت رنگ صدای هر ساز است که ما صدایی را در سازی از صدای مشابه ان در ساز دیگر باز می شناسیم. تغییر رنگ صوتی مانند تغییر شدت تنوع و تضاد ایجاد میکند. رنگ صوتی میتواند به موسیقی یکپارچگی بدهد و تشخیص یک ملودی که هرگاه در قطعه می اید وقتی هربار با همان ساز یا ساز قبلی نواخته میشود اسان شود.
سخن پایانی
امیدواریم این پست مورد پسند شما دوستداران موسیقی قرار گرفته شده باشد. این پست مقدمه ای برای اشنایی با مشخصههای صوت از نظر موسیقیایی بود و در پست های بعدی بیشتر و به صورت تخصصی تر ولی با زبان ساده برای شما کاربران این موضوعات را باز تر خواهیم کرد.
